Naród izraelski, wybrany przez Boga do wyznawania Jego imienia na ziemi i objawienia Jego chwały i sprawiedliwości pomiędzy innymi narodami, przedstawiał punkt środkowy, głowę wszystkich narodów ziemi, a Jerozolima była siedzibą rządów Bożych nad ziemią. Skoro jednak naród ten swojemi ciągłemi strasznemi grzechami tak długo drażnił i gniewał Pana, ,,aż nie było zbawienia”, stracił on swe miejsce w historji świata, a panowanie nad ziemią oddane zostało narodom. Najpierw dziesięć pokoleń, tworzących państwo Izraelskie, uprowadził Salmanasar, król asyryjski, w niewolę. Nie powróciły już do swego kraju. A gdy dwa pokolenia, tworzące państwo Judzkie, nadal żyły w grzechach Izraela, i one podpadły sądowi i dostały się w niewolę babilońską. Od tej chwili przeszło panowanie nad narodami ziemi w ręce króla Nabuchodonozora, jak to słyszymy z ust proroka Daniela : ,,Tyś, królu i królem królów, bo tobie Bóg niebieski królestwo, moc, potęgę i sławę dał i wszystko, gdzie mieszkają synowie ludzcy, zwierz polny i ptactwo niebieskie dał w rękę twoją i postanowił cię panem nad tem wszystkiem” (Dań. 2, 37─38). Coprawda, oba te pokolenia (przynajmniej częściowo) powróciły po siedemdziesięcioletniej niewoli do swego kraju i odbudowały miasto i świątynię, lecz nie dostąpiły już panowania ani władzy. Pozostały raczej podległe państwom, które w biegu stuleci następowały kolejno po sobie, aż za czasów ostatniego z tych państw, państwa rzymskiego rozproszyły się po całej ziemi. Ten stan rzeczy, a mianowicie, że Bóg po cofnięciu swych rządów z ziemi, kieruje biegiem wypadków na niej jeszcze tylko za pośrednictwem swej Opatrzności, trwać będzie dopóty, dopóki nie objawi się prawdziwy Syn Dawidowy i ujmie w swoje ręce ster rządów, by sprawiedliwość zapanowała nad całą ziemią. Do tego czasu panowanie spoczywa w rękach narodów, i dlatego czas ten zwie się w Słowie Bożem ,,czasem pogan” (Por. Łuk. 21, 24). Zbadajmy teraz, co powiada Pismo święte o zdarzeniach, Które nastąpiły, lub mają jeszcze nastąpić w tych ,,czasach pogan”. Najobszerniejsze i najwięcej rzucające światła na nasz przedmiot proroctwa znajdujemy u proroka Daniela. W wielkim obrazie, ukazanym Nabuchodonozorowi przez Boga we śnie (rozdz. 2), przedstawiona jest symbolicznie cała historja ,,czasów pogańskich”. Według proroka Daniela miały nastąpić po sobie cztery państwa na ziemi : babilońskie, medo─perskie, greckie i nakoniec, państwo rzymskie. Trzy pierwsze są w krótki lecz trafny sposób opisane przez Ducha Świętego. Czwarte państwo, pod którego panowaniem narodził się Mesjasz (Łuk. 2, 1) jest natomiast opisane szczegółowo. Jest ono najznaczniejsze i jednocześnie jest tem państwem, które będzie miało związek z wydarzeniami ostatecznych dni. Obraz Nabuchodonozora kończy się na czwartem rzymskiem państwie, sądzie nad niem. Kamień, który bez pomocy rąk (t. zn. bez ludzkiego pośrednictwa lub spółdziałania), zrywa się, uderza obraz w podstawę i kruszy go. Kamieniem tym jest Chrystus, albo raczej królestwo, które Bóg założy w Mim i przez Niego. (Godnem uwagi jest. że kamień dopiero po zburzeniu obrazu staje się wielką górą i wypełnia ziemię.) Wiersz 44 naszego rozdziału zawiera jeszcze bliższe dane o tem królestwie: “Ale za dni tych królów wzbudzi Bóg niebieski królestwo, które na wieki zepsute nie będzie, a królestwo to na inny naród nie spadnie, ale ono połamie i koniec położy tym wszystkim królestwom, a samo stać będzie na wieki”. Będzie to królestwo Chrystusowe. Za drugiem przybyciem Jezusa, albo, jak je Pismo św. nazywa, za Jego “przyjściem w mocy i chwale” państwo rzymskie, w którem rozpuściły się poprzednie państwa, zniszczone zostanie na zawsze. Wynikałoby z tego, że ponieważ państwo rzymskie obecnie nie istnieje, będzie musiało zosta” wskrzeszone przed przybyciem Chrystusa. Jak dalece wniosek ten zgadza się z innemi powiedzeniami Słowa Bożego, zobaczymy poniżej.

W rozdziale 7 proroctwa Daniela spotykamy wyżej wymienione cztery państwa pod postacią czterech zwierząt. Państwo babilońskie przedstawione jest w postaci lwa, medo─perskie — w postaci niedźwiedzia, greckie — w postaci lamparta, podczas gdy państwo rzymskie przedstawione jest jako bestja “straszna i sroga i bardzo mocna, mająca zęby żelazne wielkie, która pożerała i kruszyła wszystko, a ostatek nogami swemi deptała, a ta była różna od wszystkich bestyj, które były przed nią, i miała dziesięć rogów”. Zgodność tych słów z opisem czwartego państwa u Dań. 2 jest widoczna, zostało tylko nieco dodane, czego nie znajdujemy w 2 rozdziale. Bestja ma odpowiednio do dziesięciu palców u nóg dziesięć rogów, o rogach tych zaś jest powiedziane: “Pilnie się przypatrywałem rogom, a oto róg pośledni mały wyrastał pomiędzy niemi i trzy z tych rogów pierwszych wyłamane są przed nim, a oto w onym rogu były oczy podobne oczom człowieczym i usta mówiące rzeczy wielkie”. Objaśnienie tego znajduje się w wierszu 24: “A dziesięć rogów to znaczy, że z królestwa onego dziesięć królów powstanie; a po nich powstanie pośledni, który będzie różny od pierwszych i trzech królów poniży”. Wynika stąd, że królestwo rzymskie powstanie ostatecznie w nieistniejącej dotychczas postaci: składać się będzie z dziesięciu połączonych królów czyli królestw. Zjawi się jednakże inny, jedenasty król, t. zw. “mały róg” pomiędzy pozostałymi, poniży trzech z pośród dziesięciu i sam zostanie przywódca i władcą bestji. Państwo rzymskie istniało tylko jako całość. Nigdy nie było podzielone na dziesięć królestw, któreby jak w Obj. 17, 12 “na jedną godzinę z bestja” moc wzięły. Kilku uczonych starało się z wielkim wysiłkiem sprowadzić ułamki, na jakie rozpadło się państwo rzymskie pod naporem barbarzyńców w 5 stuleciu do liczby dziesięciu, aby w ten sposób dowieść, że proroctwo wypełniło się już w owym czasie, lecz zapomnieli przytem, że powstanie owych ułamków oznaczało ruinę państwa rzymskiego i że nie było mowy o dalszem panowaniu i rządach. Państwo rzymskie przestało właśnie w tym czasie istnieć, lecz ukaże się jeszcze w nowej postaci na arenie świata. “Było” niegdyś “i nie jest” i “ma wystąpić z przepaści”, t. zn. ma zastać wskrzeszone mocą szatańską. (Por. Obj. 17, 8.)

O małym rogu powiedziano dalej: ,,Słowa przeciw Najwyższemu mówić będzie, i święte najwyższych miejsc zetrze, nadto będzie zamyślał, aby odmienił czasy i prawa, gdyż wydane będą w ręce jego aż do czasu i czasów i pół czasu” (Dań. 7, 25). Zauważyliśmy już i jeszcze do tego wrócimy, że ten mały róg przedstawia głowę państwa rzymskiego w przymierzu z antychrystem. Na skutek bluźnierstw i strasznych czynów małego rogu przychodzi sąd na bestję. Podobnie jak obraz Nabuchodonozora, czwarta bestja zostaje zniszczona, a ciało jej ginie i oddane jest na spalenie (w. 11). Następnie czytamy: ,,Widziałem też w widzeniu nocnem, a oto przychodził w obłokach niebieskich podobny Synowi człowieczemu, a przyszedł aż do Starodawnego i przywiedziono Go przed obliczność Jego i dał Mu władzę i cześć, i królestwo, aby Mu wszyscy ludzie, narody i języki służyli; władza Jego władza wieczna, która nie będzie odjęta, a królestwo Jego, które nie będzie skażone” (w. 13—14). Na miejscu czwartego królestwa zapanuje (jak u Dań. 2) królestwo Chrystusowe. Panowanie zostanie oddane Jemu, Synowi człowieczemu, a Jego królestwo nie będzie zniszczone. Z tego również wynika, że państwo rzymskie musi być wskrzeszone, jakże bowiem mogłoby być sądzone przez Syna człowieczego i zniszczone, gdyby na nowo nie powstało?

“I stanąłem na piasku morskim. I widziałem bestję, występującą z morza, mającą siedem głów i rogów dziesięć, a na rogach jej było dziesięć koron, a na głowach jej imię bluźnierstwa. A ta bestja, którą widziałem, podobna była rysiowi, a nogi jej jako niedźwiedzie, a gęba jej jako gęba lwia; i dał jej smok moc swoją i stolicę swoją i moc wielką. A widziałem jedną z głów jej, jakoby na śmierć zabitą, ale rana jej śmiertelna uleczona jest. Tedy się dziwowała cała ziemia i szła za ona bestja. I kłaniali się onemu smokowi, który dał moc bestji, kłaniali się też bestji, mówiąc: Któż podobny jest bestji? Któż z nią walczyć może? I dane jej są usta, mówiące wielkie rzeczy i bluźnierstwa, dana jej jest też moc, aby władzę miała przez czterdzieści i dwa miesiące. I otworzyła usta swoje ku bluźnierstwu przeciw Bogu, aby bluźniła imię Jego i przybytek Jego i tych, którzy mieszkają w niebie. Dano jej też walczyć z świętymi i zwyciężać ich. I dana jest jej moc nad wszelkiem pokoleniem, językiem i narodem. I będą się jej kłaniali wszyscy mieszkający na ziemi, których imiona nie są zapisane w księgach żywota Baranka zabitego od założenia świata (rozdz. 13, 1─8).

“Bestja, którą widziałeś, była, a nie jest, a ma wystąpić z przepaści, a iść na zginienie, i zadziwią się mieszkający na ziemi, których imiona nie są napisane w księgach żywota od założenia świata, widząc bestje, która była, a nie jest, a przecie jest. Tu jest rozum mający mądrość : Te siedem głów są siedem gór, na których ta niewiasta siedzi. A królów jest siedem ; pięć ich upadło, a jeden inny jeszcze nie przyszedł, a gdy przyjdzie, na mały czas musi trwać. A bestja, która była, a nie jest, to jest ten ósmy, a jest z onych siedmiu, a idzie na zginienie. A dziesięć rogów, które widziałeś, jest dziesięć królów, którzy królestwa jeszcze nie wzięli, ale wezmą moc, jako królowie, na jedną godzinę z bestja. Ci jedną radę mają i moc, i zwierzchność swoją bestji podadzą. Ci z Barankiem walczyć będą i Baranek ich zwycięży, bo jest Panem panów i Królem królów i którzy są z Nim powołani i wybrani i wierni” (rozdz. 17, 8—14).

1. Jak cztery bestje u proroka Daniela, tak i bestja u Jana występuje z morza. Morze ze swojemi burzliwemi bałwanami jest w proroctwach symbolem narodów w stanie rewolucyjnym i pozbawionym wszelkiego porządku, symbolem mas ludowych, które, podobnie niespokojnym falom wielkiej głębi, znajdują się w potężnym, bezustannym ruchu, podczas gdy ziemia, z której wychodzi druga bestja w Obj. 13, jest obrazem narodów, które po burzach rewolucji powróciły do spokoju. W rozdziale 17, 15 powiedziane jest: “Wody, które widziałeś, gdzie wszetecznica siedzi, są ludzie i narody, zastępy i języki” (Por. także Izaj. 17, 12—13 i 57, 20). Mające powstać państwo wyłoni się więc z masy narodów, znajdujących się w stanie bezrządu. Powstanie swoje zawdzięczać przeto będzie ich rewolucyjnemu duchowi.
2. Bestja z Objawienia jednoczy w sobie cechy trzech pierwszych bestyj z proroctwa Daniela. Równa jest lampartowi, nogi jej są nogami niedźwiedzia, a paszcza podobna do paszczy lwa. (Bestje te są wyliczone w odwrotnej kolejności, niż u Daniela, prawdopodobnie dlatego, że Daniel widział owe państwa w przyszłości, podczas gdy Jan spostrzegał je w przeszłości. Daniel żył pod panowaniem babilońskiem, widział więc, patrząc w przyszłość, po państwie babilońskiem, Medów, potem greckie i ostatecznie rzymskie państwo. Natomiast Jan, żyjąc za czasów Rzymian, widział, spoglądając w przeszłość, najpierw Greków, potem Medów, a ostatecznie państwo babilońskie.) Wynika z tego, że państwo rzymskie za swojem wskrzeszeniem zjednoczy w sobie różne charakterystyczne cechy trzech poprzednich państw: szybkość, zaborczość i wielką potęgę. Zgodnie z tem widzimy również, że gdy kamień zrywa się bez pomocy rąk i uderza obraz w nogi z żelaza i gliny, nietylko żelazo i glina się kruszą, lecz miedź, srebro i złoto (Dań. 2, 34—35; 7, 11—12). Wraz z państwem rzymskiem zniszczony zostanie cały obraz Nabuchodonozora.
3. Bestja z Objawienia ma w sobie, podobnie jak i bestja w księdze Daniela, w ostatniej swojej postaci charakter djabelski. “I dał jej smok moc swoją i stolicę swoją i wielką siłę”. Kim jest smok, wynika z poprzedniego rozdziału. Jest to stary wąż, “którego zowią djabłem i szatanem i który zwodzi cały okrąg świata” (12, 9). Zostaje on przez aniołów strącony z nieba na ziemie przy okrzyku świętych: “Biada mieszkającym na ziemi i na morzu iż zstąpił djabeł do was, mając wielki gniew, wiedząc, iż krótki czas ma” (w. 12). Zrzucony z nieba, swojej dotychczasowej siedziby, na ziemie (por. Efez. 6, 12), szatan użyczy mocy państwu rzymskiemu. Dzięki jego bezpośrednim wpływom powstanie ono w swojej ostatniej postaci. On będzie również tym, który da bestji usta do mówienia strasznych rzeczy i bluźnierstw. U Daniela czytamy, że mały róg będzie miał usta, mówiące wielkie rzeczy, i że prześladować będzie świętych i zmieni czasy i prawa. Zaś w 2 liście do Tesal. 2 i w Obj. 13, 11—18 prawie to samo powiedziane jest o antychryście. W ostatniem z wymienionych miejsc Pisma św. powiedziane jest także, że antychryst będzie czynił cuda przed bestją, każąc mieszkającym na ziemi uczynić obraz jej, w którego potem tchnie ducha, da mu mowę i moc, ,,aby zabijany był każdy, kto nie odda pokłonu obrazowi bestji”. Możemy wobec tego powiedzieć, że antychryst będzie ustami małego rogu, albo innemi słowy: głowa państwa rzymskiego razem z antychrystem będzie użyta przez djabła do wypowiadania zuchwałych bluźnierstw przeciw Bogu i sprowadzenia narodów do zupełnego odstępstwa od Boga, do bezbożności i bałwochwalstwa.

Jakże długo stan ten trwać będzie? Daniel powiada : ,,czas, czasy i pół czasu”, t. zn. trzy i pół roku. Jan mówi: ,,czterdzieści dwa miesiące”, a więc znowu trzy i pół roku. Państwo rzymskie trwać przeto będzie w tej postaci, w jakiej jest nam tu przedstawione i w związku z antychrystem trzy i pół roku, a potem zniszczone zostanie przez przyjście Pana. Przez czas swego trwania prześladować będzie świętych i panować nad wszystkiemi narodami, językami i ludami. ,,I oddadzą mu pokłon wszyscy mieszkający na ziemi, których imiona nie są napisane od założenia świata” w księgach żywota Baranka zabitego (Obj. 13. 8).

4. “Bestja, którą widziałeś, była, a nie jest, a ma wystąpić z przepaści, a iść na zginienie, i zadziwią się mieszkający na ziemi, których imiona nie są napisane w księgach żywota od założenia świata, widząc bestję, która była, a nie jest, a przecie jest” (Obj. 17, 8). Ma to oznaczać, że w czasach ostatecznych w których już dziś żyjemy, można będzie powiedzieć o państwie rzymskiem : było, t. zn. istniało przez pewien czas, nie jest, t. zn. przestało istnieć, lecz znowu będzie. Państwo rzymskie istniało jeszcze kilka stuleci po śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa. Potem załamało się i zniknęło z widowni świata; dziś nie istnieje, lecz znowu się ukaże, wystąpi wówczas z przepaści i otrzyma potęgę od smoka. Mowa proroka jest tak prosta i jasna, że niezrozumienie wydaje się niemożliwe. Gdyby kto chciał zaprzeczyć wskrzeszeniu państwa rzymskiego, musiałby zaprzeczyć świadectwu Słowa Bożego. Wskrzeszenie to jest jasno i wyraźnie przepowiedziane, a sprawi takie wrażenie w świecie, że wszyscy się zdumieją i zawołają: “Któż jest podobny do bestji? któż z nią walczyć może?”

5. Bestja ma siedem głów i dziesięć rogów. “Tu jest rozum, mający mądrość”, powiada Duch Święty. “Te siedem głów są siedem gór, na których ta niewiasta siedzi.” Ze mowa tu o Rzymie, zbudowanym na siedmiu pagórkach, temu chyba nikt nie zaprzeczy. Lecz siedem głów bestji mają jeszcze inne znaczenie : ,,A królów jest siedmiu, pięć ich upadło, a jeden jest, inny jeszcze nie przyszedł, a gdy przyjdzie, na mały czas musi trwać”. Pod tymi “królami” nie należy rozumieć pewnych osób, lecz raczej formy rządów, jakie kolejno przechodziło państwo rzymskie. Do czasów apostoła Jana piec form tych rządów już minęło, podczas gdy szósta, cesarska, jeszcze istniała. Siódma z tych form jeszcze do dziś nie nastąpiła, a skoro nastąpi, trwać będzie niedługo. (Uważam za prawdopodobne, że gdy państwo rzymskie zostanie wskrzeszone, ta siódma forma rządów będzie krótki czas trwałaby dać następnie miejsce ósmej. ,,A bestja, która była, a nie jest, to jest ten ósmy, a jest z cnych siedmiu, i idzie na zginienie” Po krótkiem panowaniu siódmej formy rządów nastąpi ósma, a ta musi być ,,z siedmiu”, t. zn, że jedna z poprzednio już istniejących form rządu zostanie wskrzeszona, z tą jednak różnicą, że wystąpi teraz z przepaści. Ta ósma głowa tak silnie zjednoczy w sobie władze nowoutworzonego państwa, że podporządkuje się ono jej całkowicie; bestja i głowa występują w tem miejscu jako jednoznaczne: ,,Bestja, która była, a nie jest, to jest ten ósmy”. U Daniela widzieliśmy pomiędzy dziesięciu rogami mały róg, który poniżył trzech z pośród dziesięciu królów i przeciągnął tem na swoją stronę władza zwierzchnią. Nie popełnimy zatem błędu, gdy ten mały róg i ósmą opisaną tu głowę uważać będziemy za jednoznaczne.

Co się tyczy dziesięciu rogów zwierzęcia, powiedziane jest o nich: ,,A dziesięć rogów, które widziałeś, jest dziesięć królów, którzy królestwa jeszcze nie wzięli, ale wezmą moc, jako królowie, na jedną godzinę z bestja” (Obj. 17, 12). Dokładna zgodność tych wyjaśnień anioła z proroctwem Daniela musi rzucić się w oczy każdemu uważnemu czytelnikowi. Już znaczenie snu Nabuchodonozora wskazuje na to (Dań. 2, 44), a opis czwartej bestji w 7 rozdziale jasno mówi, że ostatnia postać, pod którą ukaże się czwarte państwo, będzie dziesięciogłowem królestwem. Tak jest i tutaj. Wskrzeszone państwo rzymskie składać się będzie początkowo z dziesięciu królów albo królestw, które w ciągu jednej godziny z pomocą bestji zagarną władzę. A o królach tych jest powiedziane: ,,Ci jedną radę mają, moc i zwierzchność swoją bestji podadzą”. To znaczy, innemi słowy: że pogodzą się między sobą, a przez to połączenie się i uległość bestji, uczynią ją wielką. — Do czegóż jednak służyć ma to zespolenie władzy? By prowadzić wojnę z Barankiem: ,,Ci z Barankiem walczyć będą i Baranek ich zwycięży, bo jest Panem panów i Królem królów i którzy są z Nim powołani, wybrani i wierni”.

Po tem, cośmy powiedzieli, nie ulega więc żadnej wątpliwości, że dawniejsze państwo rzymskie zostanie wskrzeszone w czasach ostatecznych. Lecz z jakich krajów ono powstanie? Na to pytanie nie można dokładnie odpowiedzieć. Państwo rzymskie w najwyższym swym rozkwicie obejmowało prawie cały wtedy znany świat. Panowanie rzymskie rozciągało się na następujące kraje, które nazwiemy dzisiejszemi ich nazwami: Włochy, Grecję, europejską i azjatycką Turcję, Persję, Austrię po Dunaj, Szwajcarję, Francję, Hiszpanję, Portugalję, prowincje Renu, Belgję, Anglję z wyjątkiem Szkocji i Irlandji, Palestynę, Egipt i całe północne wybrzeże Afryki. Czy panowanie wskrzeszonego państwa rzymskiego rozciągnie się znowu nad tym samym obszarem? Może, w każdym razie nad wielką jego częścią.