Rzeczownik, petra poza tekstami, w których jest użyty na oznaczenie skały służącej za podłoże do wznoszenia budowli lub gdy jest wymieniony jako jeden z rodzajów gleby nie wydającej plonu lub jako skała, którą się drąży - Mt. 7:24nn (Łk. 6:48); 13:5-20 (Mk. 4: 5-16; Łk. 8:6-13); 27:60 (Mk. 15:46) albo gdy określa skały jako część przyrody - Mt. 27:51; Ap. 6:15n. tylko w dwu przypadkach jest zastosowany w sposób ze wszech miar godny uwagi. Oznacza on przede wszystkim Chrystusa, duchową skałę, z której wypływa życie tak, jak ongiś popłynęła woda ze skały uderzonej laską Mojżesza I Kor. 10:4; poza tym Kefas - Piotr jest nazwany skałą1, na której Jezus chce zbudować swój Kościół Mt. 16:18. We wszystkich pozostałych przypadkach, a zwłaszcza w proroctwie mówiącym o kamieniu obrazy, skała ustępuje miejsca kamieniowi Iz.8:14; Rz. 9:33; 1P. 2:8. Próbując doczytać się czegoś specyficznego w znaczeniu rzeczownika petra, należałoby może zwrócić uwagę na fakt , że skała jest czymś zwartym wewnętrznie i jedynym w swoim rodzaju, a to przypomina niektóre przymioty u Boga, skały i miejscu schronienia Izraela V Mojż. 32:4.2

   Apologetyka rzymskokatolicka od wieków utrzymuje, że Chrystus przyobiecał Piotrowi prymat jurysdykcyjny, gdy mówił do niego w okolicach Cezarei Filipowej:   "A ja ci powiadam, że ty jesteś Piotr, i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne nie przemogą go. I dam ci klucze Królestwa Niebios; i cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebie, a co cokolwiek rozwiążesz na ziemi będzie rozwiązane i w niebie” (Mt. 16:18-19)   Chcąc rozważyć tę sprawę jak najdokładniej przedstawię ją ze wszystkich możliwych stron. Obecne Przekłady Nowego Testamentu (Mt. 16:18-19): Poniżej chcę się dokładnie przyjrzeć kilku, obecnie dostępnym w Polsce

Cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebie, a cokolwiek rozwiążesz

potęga śmierci nie przemoże go. Tobie dam klucze Królestwa niebieskiego i

bramy piekielne nie przemogą go; I dam ci klucze królestwa niebieskiego; i

rozwiązał na ziemi, będzie ta rzecz rozwiązana w niebiosach."12

   Chciałbym zwrócić uwagę na różnicę jaką na pierwszy rzut oka da się zauważyć pomiędzy przekładami katolickimi a protestanckimi W przekładach, którym patronuje kościół rzymskokatolicki jest zawsze teologiczna ingerencja w tekst. Jej powód jest bardzo prosty, dopatrywanie się jeszcze jednego powodu do uzasadnienia Piotrowego prymatu w gronie kolegium apostolskiego, i jednocześnie jego wybrania jako fundamentu pod przyszły Kościół. Imię Piotr brzmi po grecku Petros i jest zbliżone w swoim brzmieniu do słowa petra, które oznacza skałę. Katoliccy tłumacze jakby nie dostrzegają tego małego niuansu i tłumaczą greckie imię Piotr, jako opoka albo skała. Lub wskazują niejednoznacznie na takie znaczenie imienia Piotr, co jest zupełnym błędem, bo jeżeli by się uprzeć, imię to można by przetłumaczyć jako okruch skalny. Nawet tak wysokiej klasy filolog klasyczny jak pani Anna Świderkówna w swoim tłumaczeniu Ew. Mateusza Petros dopuszcza się fałszerstwa tekstu i "tłumaczy" jako Piotr - Skała, a w odsyłaczu tłumaczy to tak: Piotr-Skała, po grecku Petros, forma męska utworzona od rzeczownika rodzaju żeńskiego - petra (skała), po aramejsku kepha.   Również ks. prof. dr hab. Remigiusz Popowski SDB wykładowca KUL-u wraz z dr Michałem Wojciechowskim z ATK nie mogli się oprzeć chęci wpłynięcia na czytelników i w swoim interlinearnym tłumaczeniu greckiego Nowego Testamentu, wydanym przez oficynę wydawniczą "Vocatio" w roku 1994, przetłumaczyli imię Piotr Petros jako skała13. Choć słownik, wydany rok później przez tego samego wydawcę, nota bene autorem tego słownika jest nie kto inny jak ks. prof. dr hab Remigiusz Popowski SDB, tłumaczy Petros jako Piotr14.

Sprawa językowego przekładu

   Chrystus mówił do Piotra powszechnie używanym w tamtych czasach i na tamtym terenie językiem aramejskim. W tym języku nie zachował się żaden biblijny tekst Nowego Testamentu. Teoria mówiąca o powstaniu Ew. Mateusza w tym właśnie języku, należy bardziej do przypuszczeń niż do faktów, brakuje bowiem najmniejszych śladów aby sądzić, że została ona napisana w języku aramejskim. Pisarze chrześcijańscy II w. znają tylko tekst grecki, a o tekście aramejskim mówią dopiero pisarze z wieku IV i to niezbyt wyraźnie. Większość współczesnych biblistów jest za teorią mówiącą, że Mateusz pisał swoją ewangelię w języku greckim. Lecz nawet gdybyśmy przyjęli, że tekst grecki jest tłumaczeniem tekstu aramejskiego, to i tak nie byłoby podstawy do twierdzenia, że tłumacz nieściśle oddał myśl Chrystusa, gdyż użył dwóch podmiotów w jednym zdaniu, mianowicie Petros (Piotr)i petra (opoka, skała).

   Bardzo subiektywnie brzmi uwaga podawana przez wszystkich rzymskokatolickich komentatorów, że po aramejsku w obydwu przypadkach Mt. 6:18-19, występuje ten sam wyraz "Kefa" (opoka, skała). Skoro jednak brak tekstu aramejskiego, uwagi tej nie można brać za rzecz pewną. Aramejski tekst nie musiał używać tylko wyrazu "Kefa", gdyż na oznaczenie opoki w tymże języku występuje także słowo "zur".    Ale gdyby nawet językiem oryginału był język aramejski i rzeczywiście w obydwu miejscach użyto słowa "Kefa", to i tak nie należy tłumaczyć tego, w nowożytnych językach, tym samym jednym słowem "opoka", skoro pierwszy tłumacz Ewangelii (a prawdopodobnie był nim sam ewangelista Mateusz), znający chyba bardzo dobrze język i czasy, które opisuje, użył tutaj dwóch różnych słów greckich oznaczających zupełnie coś innego.

   Gdy weźmiemy pod uwagę tylko tekst grecki, zdamy sobie sprawę z zewnętrznych okoliczności wypowiedzi Chrystusa w Mt. 16:18-19. Chrystus mówiąc do Piotra, że na tej opoce zbuduję Kościół mój i bramy piekła (hadesu) nie przemogą go. Mówił że to Chrystus jest tą skałą - więc Pan Jezus mówił o Sobie samym.

3. Sobór Watykański Drugi, Konstytucja. dogmat, o Objawieniu Bożym

   Kontekst Ew. Mt. 16:17-19 nie pozwala na łączenie wyrazów greckich Petros (Piotr) i petra (skała, opoka) (lub nawet aramejskiego słowa "Kefas") z kościelnym ustrojem, ponieważ ani przed tymi słowami ani po tych słowach nie ma mowy o rządzeniu "Królestwem Niebieskim" ani o jego systemie administracyjnym. Chodzi tutaj tylko o problem boskości Jezusa Chrystusa i o Jego rychłą śmierć zbawienną dla ludzkości.

   W ewangelii Mateusza, po wyznaniu Piotra: "...Tyś jest Chrystus, Syn Boga żywego" i odpowiedzi Chrystusa: "...Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jonasza bo, nie ciało i krew objawiły ci to, lecz Ojciec mój, który jest w niebie" (Mt. 16:16-17), następują słowa o Piotrowej opoce i nadaniu kluczy. Jednak w dwóch pozostałych ewangeliach synoptycznych po wyznaniu Piotra i odpowiedzi Chrystusa, brak jest jakichkolwiek słów na temat opoki i kluczy do królestwa niebieskiego Mk. 8:29-30; Łk. 9:20nn. Dalej, ewangeliści Mateusz i Marek dodają do tego relację o tym, jak Piotr zareagował na zapowiedź śmierci Jezusa. Mateusz mówi, że za niewłaściwe zachowanie się Piotra Jezus nazwał go wtedy zgorszeniem Mt. 16:23, a Marek pisze, że Chrystus "...zgromił Piotra, mówiąc Idź precz ode mnie szatanie, bo nie myślisz o tym, co Boskie, tylko o tym, co ludzkie." (Mk. 8:33)

   W ewangelii Jana znajdujemy pewne elementy tego, co podaje Mateusz, ale w innym układzie: Na początku jest tu nadanie Szymonowi przydomka Piotr, "Tyś jest Szymon, syn Jonasza, Ty będziesz nazwany Kefas - co oznacza Piotr" (J. 1:42), a następnie znajdujemy wyznanie wiary w Jezusa, "Mistrzu, Tyś jest Syn Boży, Tyś jest król Izraela". Tylko, że wyznanie to składa Natanael, a nie Szymon. Obydwa fakty miały miejsce na samym początku działalności Jezusa. Szymon został wyróżniony przydomkiem Piotr , ale nie za wyznanie bóstwa Jezusa. Wyznanie Natanaela nie otrzymało żadnego wyróżnienia ani pochwały. On powtórzył tylko to,

"Powiedz, aby ci dwaj synowie moi zasiedli jeden po prawicy, a drugi po lewicy twojej w Królestwie Twoim" (Mt. 20:20n.)   Wywołało to oburzenie u pozostałych apostołów, a wtedy Chrystus ich pouczył: "...Wiecie, że książęta narodów nadużywają swojej władzy nad nami, a ich możni rządzą nami samowolnie. Nie tak ma być między wami, ale ktokolwiek by chciał

między wami być wielki, niech będzie sługą waszym." (Mt. 20:25-26).    Zdarzyło się to już po wyznaniu Piotra pod Cezareą Filipową. Gdyby już tam Piotr otrzymał obietnicę prymatu, nie byłoby problemu z synami Zebedeusza, i ich matka nie pytałaby Jezusa o ich miejsce w Jego Królestwie i nie zabiegała o coś, co było przesądzone. Gdyby zaś nie wiedziała o Piotrowym prymacie, powinien ją pouczyć Jezus wskazaniem na apostoła Piotra. Lecz tak nie było. Jezus ubieganie się o prymat w chrześcijaństwie nazwał sprawą "pogańską", świecką. W chrześcijaństwie należy ubiegać się o prymat, lecz prymat pokory, cnoty i gotowości służenia bliźnim.

danej grupy, mówi też o swoim następcy. Jednak inaczej było u Chrystusa. Przekazał On wtedy apostołom wiele cennych nauk i poleceń, ale zupełnie pominął problem rządów w chrześcijaństwie, nie wyznaczył po sobie następcy. To Jezus będzie z kościołem po wszystkie dni, aż do skończenia świata Ew. Mt. 28; 20. To jeszcze jeden dowód na poparcie tezy, że Chrystusowi był obcy prymat w Kościele, że niczego w tym względzie nie zamierzał tworzyć. Interpretacja tekstu Mt. 16:18-19 w świetle tradycji

   Druga, obejmuje zwyczaje i dzieje poszczególnych Kościołów lokalnych (krajowych). Ale w tym miejscu chcę abyśmy zajęli się tym, co mają do powiedzenia w swoich pismach Ojcowie Kościoła.   Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że Kościół Rzymskokatolicki na poparcie prymatu papieskiego nie podaje generalnie ani jednej wypowiedzi Ojców Kościoła.   W rzeczy samej z 65 Ojców Kościoła, komentujących wyraz petra, 18 rozumie pod nim samego Chrystusa, pozostali widzą w nim wiarę apostołów w boskość Jezusa. Żaden z nich nie głosi, że opoką jest Piotr.   A oto kilku Ojców Kościoła najbardziej reprezentatywnych w komentowaniu tekstu Mt. 16:17-19:

Orygenes - pierwszy grecki komentator naukowy omawianego tekstu.   "Logos mówi do nas: "Tyś jest Petros (Piotr) itd. petra (opoką) bowiem, jest każdy uczeń Chrystusa... Gdybyś zaś sądził, że cały Kościół zbudował Bóg tylko na Piotrze, cóż byś powiedział o Janie "Synu gromu", i o każdym z apostołów? Czyż byśmy się ośmielili powiedzieć, że bramy piekielne nie zwyciężą Piotra, a

Cyprian z Kartaginy (zm. 258) - pierwszy łaciński komentator Mt. 16:17-19, praktyk stosujący Pismo Święte do konkretnych wydarzeń w Kościele.   Należy pamiętać, że jego komentarz do omawianego tekstu znajduje się w jedynym dziele pt. "O jedności Kościoła", którego celem była obrona jedności chrześcijan, ale tylko w kościele lokalnym (krajowym). Nie ma tu mowy o Kościele Powszechnym zwanym przez Cyryla "Kościołem Bożym"22.   "Gdy ktoś rozważa i bada, nie trzeba długiej debaty ani dowodów. Krótszą drogą prawdy łatwiej jest uzasadnić wiarę. Mówi Pan do Piotra: "Powiadam ci, że ty jesteś Piotr, a na tej opoce zbuduję Kościół mój" itd. Na jednym buduje Kościół. I chociaż wszystkim apostołom po zmartwychwstaniu swoim daje równą władzę i mówi: "Jako mnie posłał Ojciec i ja was posyłam. Weźmijcie Ducha Świętego, komu odpuścicie grzechy, będą odpuszczone a komu zatrzymacie, będą zatrzymane" - to jednak, aby okazać jedność, zarządza swą powagą tej jedności początek dany jest przez jednego. Apostołowie byli inni owszem tym samym, czym był Piotr - obdarzeni równym udziałem honoru i władzy - lecz początek wywodzi się od jedności, by wykazać jedność Kościoła Jezusa Chrystusa."

1. Cyprian wcale nie komentuje słowa petra (opoka).

Hilary z Poitiers (zm. 366 r.) wielki obrońca doktryny trynitarnej przeciwko arianom - nie zostawił specjalnego komentarza do Ew. Mt. 16:17-18, lecz o spornym tekście wyraża się jednoznacznie: Opoką Kościoła jest wiara w bóstwo Chrystusa.

   "Ten przeto jest jeden niewzruszony fundament, jedna to szczęśliwa opoka wyznana ustami Piotra... Na tej przeto wyznania opoce zbudowany został Kościół... Ta wiara jest fundamentem Kościoła. Dzięki tej wierze bramy piekielne przeciw niemu są bezsilne. Ta wiara ma klucze do Królestwa Niebios"

Ambroży (zm. 397 r.) - pisał pod koniec walki z arianizmem.   "petra (opoka) to Chrystus... Także swemu uczniowi nie odmówił łaski takiej nazwy, by i on był Petros (Piotr), by z petra (opoki) miał moc stałości, siłę wiary. Staraj się więc, byś i ty był petra (opoką). Szukaj petra (opoki) nie poza sobą, lecz w sobie... petra (opoka) to twoja wiara; wiara jest fundamentem Kościoła"

   W traktacie "De Incarnatione" (rozdz. 4) opowiada też o wyznaniu Piotra, gdy Chrystus pyta wszystkich, co inni ludzie myślą o nim. "Ty Piotrze, milczysz, chociaż zawsze jesteś pierwszy i nawet nie pytany odpowiadasz. Ale gdy Chrystus pyta: Co myślicie o mnie, Piotr - niepomny na swoje miejsce wykonuje pierwszeństwo wyznania nie honoru, pierwszeństwo wiary, a nie władzy"

W tym samym traktacie, lecz w rozdz. 5 Ambroży stwierdza:   "Zatem wiara jest fundamentem Kościoła, nie o ciele Piotra, lecz o wierze powiedziano, że bramy śmierci jej nie przemogą, bo wyznanie zwycięża piekło..."   W mowie 44 przypisywanej Ambrożemu czytamy:   "Gdy więc Szymon otrzymuje imię, nazywa się przez tę pobożność petros (Piotr)...a to słusznie, ponieważ gdy Chrystus jest petra (opoka), to Szymon jest pobożność petros (Piotr), aby ci, co mają z Panem wspólnotę wiary, mieli też z Panem jedność Pańskiego imienia. Jak bowiem od "Christus" jest nazwa "christianus", tak od Chrystusa - petra (opoka) apostoł został nazwany pobożność - petros (Piotr)"23

Hieronim (zm. ok. 420) - działał już po zwycięstwie prawowierności nad arianizmem. W Komentarzu do Ew. Mt. twierdzi krótko, że opoką Kościoła jest Chrystus, a Szymon został nazwany pobożność petros (Piotr), tylko metaforycznie - od Chrystusa petra - (opoka).   "Podobnie jak (Chrystus) obdarzył apostołów światłem, aby Go Światłem świata zwano - względnie inne od Pana nazwy wyszły - tak Szymonowi, który uwierzył w Chrystusa - petra (opoka) nadano przydomek petros (Piotr). Czyli wedle metafory petra (opoka) słusznie do niego powiedziano: "Zbuduję Kościół mój na tobie"24.

Augustyn (zm. 430) - działał w tym samym okresie co Hieronim. Nie napisał specjalnego komentarza do Ew. Mt., nie miał też celów polemicznych. Piotra nigdy nie nazwał opoką Kościoła. Zdaniem Augustyna Piotr, jest "typem" Kościoła, uosabia Kościół, który w Piotrze otrzymał władzę kluczy.   "Są pewne słowa (w Ewangelii), które pozornie zdają się odnosić do osoby Apostoła Piotra, których znaczenie nie jest jasne, chyba, że odniesiemy je do Kościoła, który w swej osobie wyobrażał Piotr wskutek pierwszeństwa, jakie miał wśród uczniów".25

   Tak brzmi ostatnia część zacytowanego komentarza Augustyna, trzeba zauważyć, że Augustyn używa tu in discipulis - wśród uczniów, a nie in discipulos - nad uczniami.

   "Kościół... nie upada, ponieważ stoi na opoce, od której Piotr otrzymał nazwę. Albowiem nie od Piotra opoka, lecz od opoki Piotr, Podobnie ja Chrześcijanin od Chrystusa, nie Chrystus od chrześcijanina. Dlatego właśnie mówi Pan "Na tej opoce zbuduję Kościół mój", że Piotr powiedział" ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego". Mówi więc Chrystus: Chcę zbudować mój Kościół na tej opoce którą wyznałeś. Opoką bowiem jest Chrystus (1 Kor. 10:4) i na tym fundamencie także sam Piotr został zbudowany. Nikt bowiem nie może położyć innego fundamentu niż ten, który już został położony, a którym jest Chrystus Jezus."27

Donata... Powiedziałem w jakimś miejscu o Apostole Piotrze, że na nim, jako na opoce założono Kościół. W tym sensie śpiewa się też poezję Ambrożego, które powiadają o kogucie: "Gdy to śpiewała sama Opoka Kościoła, zmyła winę". Lecz wiem, jak wykładałem często później, że Pan powiedział: "Ty jesteś petros (Piotr) a na tej petra (opoka)zbuduję Kościół mój" - aby zrozumiano, że Tym, którego Piotr wyznał słowami "Tyś jest Chrystus, Syn Boga żywego" - Zatem petros (Piotr) tak nazwany od tej petra (opoki) wyobraża osobę Kościoła, który się buduje na tej petra (opoce) i otrzymuje klucze Królestwa Niebios. Nie powiedziano bowiem "Ty jesteś petra (opoka), lecz "Ty jesteś petros (Piotrem)".

Jan Chryzostom (zm. 407 r.) - Działał w tym samym okresie co Hieronim i Augustyn.   "I cóż na to Piotr, usta apostołów? Zawsze gorliwy, dyrygent chóru apostolskiego, gdy wszystkich zapytano, on odpowiada... "A ja tobie powiadam, że ty jesteś Piotrem, a na tej opoce zbuduję" itd. - to znaczy na wierze wyznania"30

Cyryl Aleksandryjski (zm. 444) - działał w tym samym okresie co Hieronim i Augustyn.   "To, co On (Jezus) nazwał opoką (petra) w odniesieniu do jego imienia (Piotra - petros), nie było - sądzę - niczym innym, jak tylko tą nieporuszoną, mocną wiarą ucznia, na której również został zbudowany i utwierdzony Kościół Chrystusa, tak że nie może upaść ani też nie mogą go zmóc bramy piekieł"31

   A zatem ani Nowy Testament, ani Ojcowie Kościoła, nie upoważniają nas do stawiania tezy, jakoby Chrystus słowami "Ty jesteś Piotr, a na tej opoce zbuduję Kościół mój" zapowiedział stworzenie ustroju monarchistycznego w Kościele. Innymi słowy teza ta wywodzi się ze źródła pozabiblijnego, czyli jest niezgodna z nauczaniem Pisma Świętego.